O Corpus de Cangas: alfombras, danzas e prata mexicana

A festividade do Corpus Christi adoita ser a de maior pompa e boato dentro dunha parroquia por ser o momento de exaltación do Corpo e da Sangue de Cristo que se fan presentes na Eucaristía. Seguindo estes parámetros, o normal era que os distintos grupos sociais das vilas lle amosasen o seu respecto. En Cangas, era habitual ata a centuria pasada ver como nesta procesión do Corpus procesionaban polas nosas rúas distintas imaxes relixiosas, co fin de lle render tributo ao Santísimo. Saían á rúa San Luis, San Antonio, Santa Lucía, a Inmaculada... e, de feito, coa chegada á nosa vila da Compañía de María, tamén se van unir a esta celebración, acompañando á procesión coa imaxe de Santa Xoana de Lestonnac e o pendón do colexio.

Saían tamén en procesión todas as bandeiras e pendóns das asociacións relixiosas da vila e, por suposto, os estandartes das confrarías que tamén lle querían render homenaxe ao Santísimo Sacramento, que por outra banda, supoñían a representación de todos os oficios, e polo tanto, da sociedade canguesa. A Confraría da Misericordia era a das xentes do mar, a de san Bartolomeu dos xastres, carpinteiros e zapateiros etc.

Temos a gran sorte de contar con imaxes dos anos 1930 que nos permiten achegarnos un pouco máis de preto a esta celebración e ver como se engalanaba a nosa vila. As rúas estaban cheas de tapices florais, os balcóns arranxados con colgaduras e bandeiras e incluso adornos florais que colgaban dos balcóns por enriba da rúa. Destas fotografías tamén podemos comprobar como a custodia co Santísimo ía sobre unha anda con templete, portado por 4 sacerdotes con sendas casullas. Era unha procesión triunfante.

Nenbargantes, a importancia da festa do Corpus Christi na nosa vila ven de lonxe. Conservamos na actualidade varias danzas en Cangas, como a da Virxe de Darbo ou a de san Sebastián de Aldán, mais no Corpus de Cangas tamén había danzas. Temos referencias que dende antes do 1629 xa era unha tradición consolidada a celebración na procesión do Corpus unha danza bailada polas mulleres do Gremio de panadeiras e regatonas da vila de Cangas. Como dicía, toda a sociedade lle quería render homenaxe. A tradición foi avanzando, e para o ano 1733 sabemos que se celebra no seu lugar a Danza de Espadas, bailada polos homes do Gremio do Mar.

Era unha gran celebración da que participaba toda a sociedade canguesa, dende os rexedores e notarios, ata labregos e mariñeiros, unha festa para a vila, na que todos querían aportar na medida do que podían. Neste senso, temos tamén outra referencia, pois para darlle máis pompa á festividade, no ano 1730 don Xoán Ignacio da Vega e Soutomaior, señor do pazo de Entrambosríos (Coiro) e Prior do Consulado da cidade de México, na Nova España, doa á Confraría do Santísimo Sacramento un baldaquino con tres gradas de prata, decoradas con motivos florais e vexetais, sobre as que se dispón unha gran tarxeta de prata cun gran sol radiante e dourado, que fai ás veces de porta para poñer sobre as gradas a custodia co Santo Sacramento. Ademais, doa 12 candelabros de prata para poñer no baldaquino; así como tamén cáliz, patena, campá, vinaxeiras, naveta, incensario e un Cristo de prata sobre cruz de ébano. Este é sen dúbida o gran tesouro de prata mexicana que se garda na nosa igrexa, indicativo da devoción procesada e tamén da importancia desta festividade na vila. Actualmente pódese ver o baldaquino, tamén chamado expositor ou chamador, no triduo de Corpus ou pola festividade de Cristo Rei situado no medio do retablo maior de Cangas.

No que respecta ás alfombras florais e altares que na actualidade se dispoñen pola nosa vila, non temos referencias ao momento no que se comezan a realizar, posto que ao ser algo habitual nesta celebración non se deixa por escrito na documentación, mais si que podemos apuntar que a primeira referencia dunha alfombra floral en Galicia xorde en Ourense, no ano 1323. O mesmo sucedía coas danzas, das que soamente temos pequenas referencias debido ao xurdimento de conflitos que fixeron que quedara recollido por escrito esa tradición.

O percorrido desta procesión posiblemente se manteña case inalterado dende que se funda a parroquia. Isto podémolo deducir do feito de que coa procesión de Corpus o que se pretendía era sacar ao Santísimo polas rúas da vila e esta procesión recorre no noso caso case a totalidade da zona habitada da Cangas do século XVI, o Señal e o Costal. Neste sentido, iníciase a procesión na colexiata e recorre as rúas ata o Cruceiro do Señal (hoxe movido de sitio) e despois vai ata Síngulis, a parte alta da vila, para volver de novo á Colexiata.

Co tempo, en Cangas as imaxes deixaron de procesionar polas nosas rúas e no seu lugar saían os seus respectivos estandartes para renderlle homenaxe; tradición que perdurou na nosa vila ata o ano 2019 e que despois da COVID non se volveu recuperar, saíndo na actualidade soamente o Santísimo Sacramento. Non obstante, cómpre eloxiar o traballo das veciñas e veciños da nosa vila que ano tras ano traballan na realización desas alfombras e tapices florais para que sobre eles procesione o Corpus Christi, no que podemos describir como patrimonio inmaterial da nosa vila; que debemos de manter, coidar, e, por suposto, presumir.

(*)Historiador de Cangas

(Hoxe Cangas celebra o Corpus engalanando rúas do casco vello con tapices florais polos que dpasará a procesión que sae da excolexiata despois da misa das 19:30 horas.

Suscríbete para seguir leyendo