Glenn Gould (1)

Certo día un amigo, Tito Toscano, empeñouse en que tiña que ir á súa casa para escoitar no seu excelente equipo musical unha obra que o sorprendera pola súa grandiosidade e o son que reproducía o aparato. Tratábase da Obertura “1812”, de Tchaikovsky, coa Orquestra do Concertgebow de Ámsterdam, dirixida por Bernard Haitink. Realmente fiquei impactado. Esa foi a miña entrada na música clásica que, daquela, non significaba nada para min, agás os primeiros compases da 5ª Sinfonía de Beethoven, o Himno da alegría (versión Miguel Ríos), a popular Para Elisa ou a Pequena música nocturna, de Mozart. Despois da escoita da Obertura, todo cambiou. Algo dentro de min se removeu e espertou o meu interese pola chamada “música seria”, un termo que eu repudiaba cando o escoitaba. Accedín axiña ao Concerto para piano e orquestra nº1, op.23 do mesmo Tchaikovsky, tocado polo lexendario pianista Sviatoslav Richter con Herbert Karajan dirixindo a O.S. de Viena. A febre sinfónica foi medrando e non tardei en facerme coa integral das sinfonías de Beethoven (H.V. Karajan/ O. F. de Berlín) e demais compositores clásicos e as súas composicións.

Un día merquei unha obra que me engaiolou: as Variacións Goldberg, de J.S. Bach (1740) interpretadas ao calavicémbalo por Gustav Leonhardt. Impresionáronme. Unha aria marabillosa con 30 variacións, redondeadas pola repetición da aria para rematar. Nese intre principiei a valorar a música que non era sinfónica. Non tardei en facerme coas Sonatas para piano nº14, op.27,“Claro de lúa” e a Sonata nº8, op. 13, “Patética”, beethovenianas interpretadas polo gran Emil Gilels. E de aí, á música de cámara, hoxe a miña música preferida.

Máis adiante, e non me digan por que, caeu nas miñas mans un vinilo especial. De novo, as Variacións Goldberg, desta volta interpretadas por un músico que descoñecía totalmente: Glenn Gould. A súa interpretación impactoume. Era moi diferente da de Leonhardt e removeume por dentro. Tiña máis forza, unha intensidade maior e unha claridade expositiva clara e fermosa. E quen era Glenn Gould? Consultei enciclopedias, libros de música e preguntei aos que sabían.

O resultado: amor infinito a un músico excepcional. Souben que nacera en Toronto no ano 1952, que a súa nai, Florence, o iniciou no estudo do piano e que o animou a entoar todo o que tocaba. Seguiu estudos pianísticos con certos profesores moi cualificados, que aos seis anos dera o seu primeiro concerto na súa cidade natal e que con catorce anos realizou o seu debut profesional como solista co Concerto nº4 e orquestra de Beethoven no Real Conservatorio de Toronto. Aí comezaba unha asombrosa carreira musical que o levaría ao máis alto.

E lin que houbo un acontecemento fundamental na súa traxectoria: a gravación das Variacións Goldberg, de Bach, aparecidas en disco en 1956, pero gravadas o ano anterior. Ese era o vinilo que tiña nas miñas mans. Non me cansei de escoitalo. Unha obra emocionante, que me fascinou dende os primeiros intres.En 1981 realizou outra gravación da obra, coa que se sentiu moi identificado, porque chegou a entender moito mellor a complexa armazón musical da mesma. Axiña comprendín que as Variacións foron para el un fenómeno musical que transcendía o meramente artístico para converterse en algo sociolóxico. E para min, sentir no máis fondo a aguilloada desta música, que me levou a un estado de emotividade non atinguida antes e que se repite cada vez que escoito esta marabilla. (Agora mesmo está soando a versión de 1981 e deixo de teclear para escoitar a espiritualidade que posúen estas notas).

Glenn Gould mantivo unha frenética actividade profesional. Concertos, programas de radio, composicións, escritos, documentais; porén, canso e estresado nun horizonte que procuraba a perfección, decidiu abandonar a actividade pública. Deixou de dar concertos. Buscaba unha vida tranquila para despregar todo o seu potencial humano, artístico e sentimental. Chegou á conclusión -polémica, sen dúbida-, de que a perfección por el procurada se encontraba nun estudio de gravación. Así, ese artista que sentaba nunha cadeira baixa (creada especialmente polo seu pai), que tocaba eslombado, co nariz pegado ás teclas, que cantaruxaba mentres interpretaba, que ás veces o facía con bufanda, con abrigo ou con mitóns, deulle preeminencia á música gravada sobre a escoitada. Aseguraba que a gravación discográfica servía para facer unha música máis perfecta, máis profunda, máis directa e máis accesible ao público. E gravou unha enorme obra, na que se incluían o seu admirado Bach, Beethoven, Schoenberg, Hindemith, Krenek, R.Straus, Mozart e outros.

Chegados a este punto, pregúntome en voz alta: pode un sentir a mesma emoción escoitando música en solitario, nunha butaca, que nunha sala de concertos? É menos intensa e fonda a sensación? No meu caso, malia gozar dos concertos, debo dicir que non necesariamente. Cada un ten a súa maneira de desfrutar a música e o importante é o estado de ánimo con que a recibes.

Porque a Gould se lle acusou de banalizala polas técnicas que utilizaba no estudio. Eu manteño que cos seus discos a música adquire unha nova e fascinante dimensión. As súas gravacións provocan unha emotividade máis aló do musical. Transpórtante a outro lugar. A min e a moitos. Escoiten a Gould, que posuía un talento excepcional. Extravagante, si, pero un xenio inigualable. Seguirán sabendo del.

Suscríbete para seguir leyendo