Iribar, o meu único ídolo deportivo

Sempre fun deportista. Sempre gocei do deporte ben entendido, tanto como espectador como practicante. De pequeno o fútbol era a miña paixón. Celtista dende cativo e porteiro coma afección. Un momento emotivo foi cando Pepe Villar, adestrador principalmente dos xuvenís célticos, veu á miña casa para pedir o permiso do meu pai e fichar polo Celta. Adestrei en Balaídos nos tempos de Costas, Manolo, etc. Inesquecibles días da miña vida. Despois, polo asunto dos estudos, fun cedido ao Traviesas, que dirixía Alfonso González. Ao tempo, xogaba a balonmán -tamén de porteiro- e compatilizaba ambos deportes nesas idades. Fun preseleccionado para a selección galega de fútbol xuvenil e viaxei por vez primeira en avión para participar co Celta Junior no Torneo Internacional que se disputou en Porto e Lisboa. Alí pisei o Estadio das Antas e o Estadio da Luz da capital de Portugal. Unha experiencia indescritible que me axudou a madurar. Ver de preto o gran Eusebio, Coluna, Simões…, grandes figuras do fútbol mundial foi algo que me quedou gravado moi fondo. Despois veu a miña etapa balonmanística como xogador do Academia Octavio, no Teucro ou no Helios na máxima categoría do balonmán nacional. E outras actividades que me levaron a crear clubs, a adestrar varios equipos ou a impartir cursos de adestradores.

Non teño ídolos deportivos. Podo admirar deportistas -segundo como e cando- pero a idolatría non forma parte da miña concepción de ver a vida.

Ah! Non é completamente certo. O deportista que admirei -e sigo admirando hoxe en día- era gardameta e chámase José Ángel Iribar Kortajarena. Dende os doce anos non deixei de admirar este mito futbolístico que xogaba no Athletic de Bilbao. Era o meu referente na portería. Alto, cunha personalidade que non pasaba inadvertida, cunha colocación case perfecta, inimigo de adornos estériles, despexes de puño que non se ven agora, dominador do marco sen alardes e un saque de balón coa man que se fixo un clásico deste deporte. E, ademais, sempre me transmitiu a sensación de que era un home bo. Moitas veces, lendo o Retrato de Antonio Machado (“soy en el buen sentido de la palabra bueno”), pensaba en Iribar.

Chamoume moito a atención ler que se fixera porteiro nas praias de Zarautz. Eu, con dez anos, ao chegar á praia facía unha portería con dous montóns de area e pedíalle a meu pai que me tirase a gol. Compracíame e aí andaba eu polos aires facendo unha e moitas palomitas. Non tardei en sentirme Iribar.

Gol al Dépor con la pierna rota, el portero y pichichi Fenoy o la magia de Aspas: las gestas del Celta en imágenes

Nunha ocasión recortei unha foto do porteiro de Zarautz, que saía no As Color. Metina nun sobre xunto a outro dobrado e debidamente franqueado (nunca peor dito) e envieina a un enderezo que atopara nun vello libro coa historia dos equipos españois. Era Bertendona, 3 (Bilbao) a sede do Athletic e pedíalle a quen correspondese que lla entregase ao Txopo e ma asinase. Non tiña moitas esperanzas de que a cousa puidese cristalizar e agardei. E un día, abrindo meu pai a caixa de correos, aí estaba unha carta cunha letra que recoñecín axiña -a miña- e dentro viña a foto coa dedicatoria do meu ídolo. Case non o podía crer. A satisfacción foi inmensa. Pasaría no fútbol de hoxe este feito? Teño as miñas dúbidas. Agora o fútbol é outra cousa moi diferente. Está máis deshumanizado; o negocio marca as regras e todo é máis frío.

Recordo a Iribar vestir de negro. Eu tamén o imitei. Xogaba cun xersei de la negro (era un xersei de vestir, pero non importaba), pantalón negro e, cando podía -non sempre- levaba as medias vermellas e brancas do equipo bilbaíno.

Cando vía a Iribar nun partido por televisión, fixábame atentamente nos seus movementos, nas súas decisións, nas saídas da portería, nas súas intervencións nos distintos momentos do encontro, na súa tranquilidade e na linguaxe corporal que desprendía.

Foi o meu exemplo. Unha traxectoria extraordinaria con 614 partidos en 18 temporadas no Athletic -equipo do que me namorei grazas a el-, dúas Copas gañadas, un Trofeo Zamora e 49 veces internacional. Nada doado naqueles tempos, sobre todo se xogabas nun club das características do Athletic.

Un club, o bilbaíno, do que nunca quixo saír para outros máis poderosos. Era o equipo dos seus amores e estaba moi feliz e identificado con el.

Sempre foi unha persoa sinxela, medida, sen ostentacións, malia ser unha lenda. Coa súa impoñente envergadura e cun estilo sobrio, engaiolaba o mundo do fútbol. Pero tamén a nivel persoal. Un amante da liberdade situado na esquerda abertzale, estivo preto da política unha vez retirado e non dubidou en formar parte da primeira mesa nacional de HB en 1978. Aínda lembro con emoción a fotografía dos capitáns da Real Sociedade e do Athletic Club en decembro de 1976, Inaxio Kortabarría e José Ángel Iribar portando unha ikurriña en Atocha, que daquela era unha bandeira ilegal. Sempre foi unha persoa comprometida e encántame salientar que destinou o diñeiro da súa homenaxe a un dicionario en éuscaro de termos e conceptos do fútbol.

Iribar foi un dos mellores porteiros da historia; un dos mellores do mundo. Hoxe, cumpridos 81 anos, ten unha escultura erixida na súa honra canda San Mamés. E eu non deixo de escoitar ese canto que berraba a bancada no estadio: “Iribar, Iribar, Iribar es cojonudo. Como Iribar no hay ninguno”.

Suscríbete para seguir leyendo